Mục đích của dàn bài (outline) là sắp xếp thông tin mà bạn sẽ dùng để chứng minh cho luận đề hoặc giả thuyết được đặt ra. Thông tin cần được sắp xếp một cách có hệ thống để người đọc có thể hiểu được quan điểm mà bạn muốn trình bày.
Dàn bài bao giờ cũng cần thiết để bạn thể hiện một ý tưởng thành một bài nghiên cứu. Một số giáo sư sẽ yêu cầu bạn đệ trình một dàn bài chính thức để xem trước vấn đề bạn đưa ra có khả thi hay không. Ngay cả khi bạn không được yêu cầu đệ trình một dàn bài, thì việc lập dàn bài vẫn là cách tốt nhất để giúp bạn nghiên cứu cấu trúc và phân loại ý tưởng.
Bạn cần thu thập một số tài liệu căn bản liên hệ đến đề tài của bạn và phác thảo dàn bài sơ khởi. Sau đó bạn tiếp tục thu thập tài liệu. Trong t iến trình thu thập tài liệu, khảo cứu , và viết bản thảo, bạn phải sẵn sàng thay đổi dàn bài. Lập dàn bài trước và sửa chữa kỹ lưỡng trong quá trình khảo cứu và viết bản thảo sẽ giúp bài khảo luận của bạn có một cấu trúc mạch lạc và ý nghĩa, phản ảnh được nội dung của bài viết . Để có thể lập một dàn bài, bạn cần biết cách tìm ý, quyết định câu luận đề (thesis statement), nguyên tắc sắp xếp, loại dàn bài va hình thức trình bày dàn bài.
1. Cách Tìm Ý
a. Phương pháp động não
Bước 1: Khi sử dụng phương pháp động não (b rainstorming), b ạn hãy viết xuống tất cả những ý tưởng về đề tài xuất hiện trong tâm trí của bạn. Đừng ngắt dòng suy nghĩ để xem xét liệu chúng có ích hay không. Bạn hãy viết những ý nghĩ này dù chỉ là một tư, một cụm từ, hay có thể là những từ viết tắt. Bạn hãy viết nhanh chóng mà không cần xem xét từng ý tưởng. Đừng cố gắng sắp xếp chúng nhưng chỉ viết bất cứ điều gì bạn nghĩ mà thôi.
Bước 2: Nhìn lại bảng liệt kê những từ và cụm từ mà bạn đã ghi ra. Đọc lại những yêu cầu của đề tài và suy nghĩ kỹ những vấn đề cần bàn thảo. Tiến hành sắp xếp và phân loại theo cách thức liên hệ đến đề tài của bạn. Đánh dấu chúng theo cách nào đó, chẳng hạn như: khoanh tròn những từ và cụm từ cùng chung một ý tưởng. Gạch bỏ những ý tưởng không liên quan đến yêu cầu.
Bước 3: Viết một dàn bài ngắn gọn hoặc liệt kê những ý tưởng theo từng vấn đề, từng loại.
Bước 4: Khởi sự bài viết của bạn, sắp xếp bảng liệt kê thành những đoạn văn.
Ví dụ:
Đề tài: Quảng cáo
Yêu cầu của đề tài: Quảng cáo là một hình thức phổ biến để giới thiệu cho dân chúng biết về một sản pha m mới. Một số người cảm thấy quảng cáo nói chung là ích lợi, một số khác lại cảm thấy có hại. Hãy trình bày ý kiến của bạn về những ảnh hưởng tốt và xấu của quảng cáo, và quyết định xem bạn tán thành ý kiến nào.
Bước 1: Ghi ra những ý tưởng bất chợt
Tivi
Xấu
Radio
Báo
Những bài hát và những câu chuyện
Quá ồn ào
Không thích
Tranh hí họa, hoạt hình
Học về sản phẩm
Đắt đỏ để sản xuất
Thông tin không thật
Những tờ quảng cáo làm mất mỹ quan
Giúp tôi biết những gì đang bán
Giúp tôi mua đúng giá tại các cửa hiệu
Tiết kiệm thời gian chọn lựa cửa hàng
Ví tiền
Những vật dụng
Bước 2: Phân loại những ý tưởng
Sắp xếp những ý tưởng trên theo từng loại, chẳng hạn: TV, radio, tranh hí họa, hoạt hình: những phương tiện quảng cáo
Bạn có thể làm dấu cho từng loại, chẳng hạn dấu x trước những ý tưởng thuộc loại những phương tiện quảng cáo, khoanh tròn những ý tưởng liên h ệ đến lợi ích, bỏ vào ngoặc [ ] những chữ liên hệ đến khía cạnh tiêu cực hay tác hại của quảng cáo ...
Bước 3: Lập một dàn bài sơ khởi dựa vào những ý tưởng đã được phân loại
Ví dụ:
1. Những phương tiện quảng cáo:
TV – những ảnh hưởng đối với người xem
Radio – những ảnh hưởng đối với người nghe
Báo chí – những ảnh hưởng đối với độc giả
Những tờ quảng cáo
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(Thêm vào những ý tưởng khác của bạn )
2. Những lợi ích:
Giúp tôi biết những gì đang bán
Giúp tôi mua đúng giá tại các cửa hiệu
Tiết kiệm thời gian chọn lựa cửa hàng
3. Những tác hại:
Quảng cáo trên TV quá ồn
Không thích bị quấy rầy
Thông tin không xác thực, phóng đại
(Thêm vào những ý tưởng khác của bạn )
4. Những minh họa:
Cái ví tôi đã mua
Do sức thu hút của quảng cáo, tôi đã mua những món đồ không thật sự cần thiết.
Bước 4: Dựa vào bảng liệt kê trên và sắp xếp lại các chi tiết cho hợp lý, mạch lạc, thêm vào các ý tưởng liên hệ đến từng loại. Trong mỗi cụm ý tưởng, bạn có thể chia thành những cụm ý tưởng nhỏ hơn để có một dàn bài chi tiết hơn.
b. Phương pháp cụm ý tưởng
Bước 1: Khi sử dụng phương pháp cụm ý tưởng (clustering), bạn hãy viết đề tài lớn vào ngay trung tâm tờ giấy, và vẽ một đường tròn quanh nó. Khi bạn suy nghĩ về đề tài, hãy viết những ý tưởng trên những đường chẻ ra từ vòng tròn, những đề tài nhỏ hơn viết trên nhánh kế tiếp ra từ đề tài lớn hơn trước chúng. Với phương pháp này, bạn đang thực hiện một phần nhỏ của việc sắp xếp ngay lúc bạn gom nh ững ý tưởng quanh chủ đề lớn.
Bước 2: Xem lại từng cụm ý tưởng của bạn. Tìm những cụm ý tưởng liên quan đến đề tài của bạn.
Bước 3: Tiến hành bài viết, giữ những ý tưởng tập trung vào đề tài của bạn.
Ví dụ:
Đề tài: Sự thành công của Công Ty Giày Thuận Hóa.
Yêu cầu của đề tài: Cho biết lý do khiến Công Ty Giày Thuận Hóa thành công lớn ở Việt Nam.
Trước tiên công ty đã khởi đầu như là một xưởng nhỏ trong vòng gia đình. Tất cả mọi thành viên đều làm việc và tận tâm vì thế họ đã tiết kiệm được rất nhiều tiền công trả cho nhân viên. Số tiền đó cho phép họ khuyếch trương công ty nhanh chóng.
Công Ty Thuận Hóa
Tổ hợp gia đình Vật liệu tốt Danh tiếng tốt
Nhân công rẻ Mặt hàng đa dạng Giao hàng nhanh chóng
Tận tâm Giá thành hạ Sản xuất kịp thời hạn
Lý do thứ hai, Công Ty Giày Thuận Hóa mua những nguyên liệu thô thật tốt để chế biến sản phẩm của họ như giày tennis, banh tennis, vợt tennis chất lượng cao . Từ đó danh tiếng của công ty với những sản phẩm của họ đã được biết đến khắp nơi, từ nam ra bắc.
Lý do thứ ba, họ sản xuất đúng thời hạn, giao hàng nhanh chóng và hiệu quả.
Vì những lý do đó, Công Ty Giày Thuận Hóa đã và đang ngày càng phát triển nhanh chóng.
c. Phương pháp biểu đồ phát triển
Phương pháp biểu đồ phát triển (flow chart) rất thích hợp cho việc sắp xếp các ý tưởng đi từ nguyên nhân đến hậu quả. Nguyên nhân của sự việc này sẽ dẫn đến hậu quả của sự việc khác, và hậu quả của sự việc đó sẽ trở thành nguyên nhân của sự việc khác nữa và dẫn đến một hậu quả cuối cùng.
Ví dụ: Rượu và tai nạn xe hơi
Phần lớn những tai nạn xe hơi là do ảnh hưởng của rượu. Một người uống quá nhiều bia hay rượu sẽ ở tro ng trạng thái say rượu. Tình trạng này biểu hiện qua việc chóng mặt, mất thăng bằng, buồn ngủ hay mất kiểm soát. Đây là một trong những vấn đề nguy hiểm đối với người lái xe. Trên đường phố, một người tài xế say rượu thì hoa mắt đến nỗi không còn để ý đến các bảng hiệu giao thông, và người này có thể chạy vượt qua đèn đỏ hay bảng báo hiệu dừng lại, hoặc tăng tốc độ quá quy định giới hạn. Hậu quả là người say rượu có thể tông vào xe khác hoặc người đi bộ. Khả năng người tài xế say rượu gây ra cái chết cho chính mình và người khác là rất lớn. Vì thế chính quyền đã đề ra những quy định nghiêm cấm những tài xế uống rượu.
Đề tài: Rượu và tai nạn xe hơi
Nguyên nhân - hậu quả
Rượu - Say rượu
- Chóng mặt
- Cơ thể mất thăng bằng
- Buồn ngủ
- Mất kiểm soát
- Thiếu chú ý
- Vượt tốc độ quy định
- Lạc tay lái
- Tai nạn
2. Cách Sắp Xếp Ý Tưởng và Thông Tin
Việc sắp xếp ý tưởng và thông tin trong bài khảo luận thường hình thành cách tự nhiên theo quá trình nghiên cứu và viết bản thảo. Những phương pháp hay những kiểu mẫu cho việc sắp xếp bài viết chỉ có tính cách lý thuyết căn bản, kinh nghiệm có thể giúp bạn tìm ra những kiểu mẫu thích hợp nhất cho bài viết của mình. Những kiểu mẫu căn bản giúp bạn hình thành cấu trúc của bài viết cách hữu hiệu, đó là: theo thứ tự thời gian, địa dư, tầm mức quan trọng, từ tổng quát đến đặc thù, đặc thù đến tổng quát, phân loại, so sánh và đối chiếu, nguyên nhân và hậu quả, phân tích. Bạn có thể phối hợp các kiểu mẫu với nhau, và cũng có thể áp dụng mỗi kiểu mẫu cho từng phân đoạn hoặc toàn bộ bài viết.
a. Sắp xếp ý tưởng theo thứ tự thời gian
Các phần được trình bày lần lư ợt theo thứ tự thời gian, từ sau đến trước hoặc từ trước đến sau.
Mẫu theo thứ tự thời gian thường thích hợp đối với bài viết một loạt các sự kiện lịch sử, chính trị và xã hội. Ví dụ:
Đề tài: Phản ứng của những bệnh nhân sắp qua đời
Tiến sĩ Elisabeth Kubler-Ross đã nhận dạng 5 giai đoạn trong phản ứng của những bệnh
nhân sắp chết như sau. Giai đoạn đầu tiên là phủ nhận. Bệnh nhân sẽ bác bỏ tính chất trầm trọng của căn bịnh mình va cho rằng có một cái gì đó sai trật trong sự chẩn đoán. Giai đoạn thứ hai, người bịnh trở nên tức giận. Họ hỏi: “Tại sao lại là tôi?” và bắt đầu trách trời, số phận hay thậm chí là những bác sĩ của họ. Giai đoạn tiếp theo là tình trạng suy nhược. Suốt trong thời kỳ này, những bịnh nhân cảm thấy không còn hi vọng và thờ ơ với cuộc sống. Thời kỳ thứ tư là giai đoạn mặc cả, họ bắt đầu mặc cả để được sống. Họ có thể hứa với trời hay bác sĩ họ sẽ thay đổi tốt hơn, họ sẽ không hút thuốc, uống rượu, hay làm bất cứ điều gì cần thiết miễn là họ có thể sống còn. Giai đoạn thứ năm là giai đoạn mà người bịnh bắt đầu chấp nhận, họ nhẫn nhục chấp nhận điều không thể tránh khỏi. Họ không vui nhưng đạt được sự yên ổn trong nội tâm.
Bạn có thể xắp xếp ý tưởng trên theo thứ tự thời gian như sau:
Ví dụ 1:
Đề tài: Phản ứng của bệnh nhân sắp qua đời
1. Giai đoạn phản kháng
2. Giai đoạn tức giận
3. Giai đoạn suy nhược
4. Giai đoạn mặc cả
5. Giai đoạn chấp nhận
Ví dụ 2:
Đề tài: Hội Thánh Tin Lành Việt Nam Trong Thời Kỳ Chiến Tranh
Giành Độc Lập (1945-1954)
1. Thời kỳ khó khăn và tản lạc (1945- 1947)
2. Thời kỳ phục hồi và củng cố (1948-1950)
3. Thời kỳ nỗ lực phát triển (1950- 1954)
b. Sắp xếp ý tưởng theo không gian
Người viết triển khai đề tài theo từng địa điểm hay địa lý, từ xa đến gần hoặc từ gần đến xa, từ rộng đến hẹp hoặc từ hẹp đến rộng. Bài viết sẽ đưa độc giả xuyên suốt đề tài qua từng nơi chốn, từng môi trường, từng địa điểm, v.v...
Ví dụ 1:
Đề tài: Tìm Hiểu Các Sắc Tộc Tại Miền Nam Việt Nam
1. Các sắc tộc miền bắc Trung phần
2. Các sắc tộc miền cao nguyên Trung phần
3. Các sắc tộc miền đông Trung phần
4. Các sắc tộc miền nam Trung phần
Ví dụ 2: Tổ Chức Hành Chánh Giáo Hội Giám Lý
1. Đại hội đồng toàn quốc
2. Đại hội đồng giáo khu
3. Đại hội đồng giáo phận
4. Đại hội đồng giáo hạt
5. Đại hội đồng hội thánh địa phương
c. Sắp xếp ý tưởng theo lối phân tích
Một vài đề tài sẽ được hiểu thấu đáo hơn khi khảo sát từng phần. Phân tích là qui trình phân chia đề tài thành nhiều phần và phân loại chúng. Khi bạn đọc một bài báo (sách hay một bảng báo cáo), bạn sẽ có những ý kiến đáp lại với ý tưởng nêu ra của bài báo. Bạn sẽ phải phân tích và lý giải vấn đề như:
- Tại sao bạn đồng ý/không đồng ý với ý kiến của bài báo?
- Lý luận và thực tiễn nào hỗ trợ cho ý kiến của bạn?
Một bài viết phân tích đòi hỏi bạn quan sát, xem xét vấn đề một cách cẩn thận. Để có thể thuyết phục người đọc, bạn phải chứng tỏ lý lẽ của bạn là đáng giá. Bạn phải hỗ trợ lý luận của bạn bằng cách dựa vào những sự kiện, những ví dụ, sự mô tả và kinh nghiệm cá nhân.
Ví dụ 1:
Đề tài: Mối nguy hại của truyền hình
Để nhận định về tác hại của truyền hình bạn cần phải phân tích những điểm bất lợi của phương tiện giải trí này. Bạn cần sắp xếp các ý tưởng để binh vực quan điểm của bạn và thuyết phục người đọc.
1. Truyền hình đang chiếm hầu hết thì giờ của một người.
2. Truyền hình làm cho mối quan hệ gia đình bị lỏng lẻo.
3. Vai trò giáo dục của cha mẹ đối với con cái đã bị truyền hình thay thế.
Vào thập niên 1940, truyền hình được dự báo là chiếc cầu nối để đem những thành viên trong gia đình lại gần với nhau hơn. Nhưng ngược lại, truyền hình đã là một trong những nguyên nhân làm cho mối quan hệ trong các gia đình tan rã. Chúng ta nhận thấy ngày nay trẻ em xem truyền hình quá nhiều vì cha mẹ đã dùng truyền hình để giữ con cái thay cho họ. Dần dần vai trò giáo dục của cha mẹ đã bị thay thế bởi phương tiện này và ngăn trở sự trao đổi giữa cha mẹ và con cái. Tôi cho rằng truyền hình đã chiếm đi hầu hết thì giờ mà đáng ra chúng ta nên dành cho những người thân trong gia đình của mình.
Khởi điểm truyền hình được xem như có ảnh hưởng tốt trong các gia đình, nhưng hiện tại phương tiện này đa ng “thống trị” các gia đình. Trong nhiều năm truyền hình đã là một trong những phương tiện giải trí mà nhiều người sẽ không biết phải làm gì nếu không có nó. Truyền hình cùng với nhiều nhân tố khác t rong cuộc sống hiện đại của chúng ta đang làm suy yếu các mối quan hệ trong gia đình. Chúng ta nghĩ gì nếu một ngày nào đó các thành viên trong gia đình chẳng biết làm gì hơn ngoài việc xem truyền hình bởi vì họ đã trở nên n hững người xa lạ trong chính gia đình của mình.
Ví dụ 2:
Đề tài: Nhận Định Về Vai Trò Của Các Hội Truyền Giáo Đối Với
Hội Thánh Tại Việt Nam Trước 1975.
Để nhận định về vấn đề này, bạn cần phân tích những đóng gó p tích cực cũng như cản trở mà các hội truyền giáo đã đem đến. Bạn cần xắp xếp các ý tưởng vào hai phần chính là đóng góp và cản trở. Để thuyết phục người đọc, bạn cần phân tích và đưa lý do cho thấy các hội truyền giáo đã có những đóng góp đáng quý nhưng đồng thời cũng có những cản trở do sự khác biệt về văn hóa, ngôn ngữ, phương pháp quản lý nhân sự, điều hành… Bạn cũng cần đưa ra những bằng chứng cụ thể để bênh vực quan điểm của bạn.
d. Sắp xếp ý tưởng theo lối so sánh
Người viết đưa ra những điểm giống nhau hay khác biệt giữa hai người, hai vật, hai sự việc, hai nơi chốn... Kiểu mẫu so sánh và đối chiếu thích hợp khi một đối tượng sẽ được hiểu thấu đáo nhờ phân biệt đối tượng đó với những đối tượng khác trong cùng một loại.
Thông thường có hai kiểu mẫu sau:
Hình thức A: phân biệt và đối chiếu theo từng điểm một (point-by-point)
Hình thức B: Nêu tất cả những điểm thuộc đối tượng này, sau đó nêu tất cả những điểm thuộc đối tượng kia (all of one/ all of the other) .
Ví dụ:
Để so sánh giữa hai loại xe hơi của hãng Ford và Toyota bạn có thể sắp xếp bằng một trong hai cách như sau:
Hình thức A : So sánh theo từng điểm (point -by-point) So sánh hai loại xe theo từng điểm một.
Câu luận đề: Xe Ford có nhiều ưu điểm hơn xe Toyota.
I. Về giá cả bảo trì
A. Xe Ford
B. Xe Toyota
II. Về hình dáng
A. Xe Ford
B. Xe To yota
III. Về t iện nghi
A. Xe Ford
B. Xe Toyota
Mẫu này thường áp dụng cho đề tài tương đối khá phức tạp.
Hình thức B: So sánh toàn thể (all of one/ all of the other)
So sánh bằng cách nêu lên tất cả những đặc điểm của xe Toyota, sau đó nêu tất cả những đặc điểm của xe Ford.
Câu luận đề: Xe Ford có nhiều ưu điểm hơn xe Toyota.
I. Xe Ford
A. Giá cả bảo trì
B. Hình dáng
C. Tiện nghi
II. Xe Toyota
A. Giá cả bảo trì
B. Hình dáng
C. Tiện nghi
Những từ chuyển ý th ường được dùng trong thể loại so sánh và đối chiếu là: trái lại; không giống như; tương tự như; so với , v.v...
e. Sắp xếp ý tưởng theo nguyên nhân và hậu quả
Loại bài viết này đưa ra những biến cố hoặc những tác động dẫn đến những kết quả nào đó, đồng thời cho độc giả thấy sự việc có thể đổi khác nếu điều kiện thay đổi. Nguyên nhân và hậu quả thường khó xác định. Khi bạn phân tích những nguyên nhân của sự việc, bạn thường nhận thấy rằng có rất nhiều nhân tố, hoặc những nguyên nhân góp vào, việc có nhiều nhân tố góp vào hay không phụ thuộc vào sự phức tạp của vấn đề. Mỗi một nguyên nhân có thể đủ cũng có thể không đủ để tạo ra ảnh hưởng. Tuy nhiên, thông thường, bạn nhận thấy rằng những yếu tố thường kết hợp với nhau để tạo ra kết quả. Chẳng hạn như vấn đề béo phì. Béo phì là một vấn đề phức tạp, vì nó không đơn thuần chỉ việc tăng cân. Một ngươ i được kể là béo phì khi trọng lượng họ vượt khoảng 20% so với tổng trọng lượng được chấp nhận chung theo thông số độ tuổi và chiều cao. Ngoài ra một người có thể nặng cân vì có xương to nhưng không thể coi họ là người béo phì. Những nguyên nhân nào gây
nên chứng béo phì? Thông thường không chỉ có một yếu tố, mà là một sự kết hợp các yếu tố dẫn
đến việc béo phì.
Ví dụ sau đây cho thấy cách sắp xếp ý tưởng theo nguyên nhân và hậu quả.
Đề tài : Sợ Nước
Bạn có thể đưa ra những nguyên nhân khiến bạn sợ nước:
1) Tôi không biết bơi.
2) Khi tôi còn nhỏ, mẹ không cho tôi đến gần nước.
3) Tôi không thích cảm giác ngâm mình trong nước.
4) Mắt của tôi rất kém nên khi lấy kiếng ra, tôi không nhìn thấy gì cả trong nước.
5) Khi tôi mười tuổi, tôi nhìn thấy một người chết đuối.
Sau đó bạn đưa ra những h ậu quả của việc bạn sợ nước:
1) Tôi không thích đến các bãi biển, hồ bơi hay sông để tắm .
2) Tôi chưa bao giờ biết được cảm giác thú vị hay ích lợi của việc đi bơi.
Dàn bài khảo luận của bạn sẽ triển khai một cách tự nhiên theo nguyên tắc sắp xếp bạn đã chọn. Chẳng hạn, nếu bạn chọn kiểu mẫu so sánh hay nguyên nhân và hậu quả, dàn bài của bạn sẽ có hai phần chính. Nếu bạn chọn kiểu mẫu trình tự thời gian, không gian, hay phân tích, dàn bài của bạn sẽ gồm nhiều phần chính. Sau khi bạn đã xác định được những phần chính của dàn bài, bạn thêm những chi tiết vào từng phần để hình thành một dàn bài chi tiết hơn.
3 . Hình Thức Trình Bày Dàn Bài
Dàn bài của bạn sẽ giúp người đọc nắm bắt được luận đề của bạn và sự tổ chức sơ bộ bài viết của bạn. Dàn bài cũng giải thích phạm vi và định hướng của quá trình nghiên cứu và cách thể hiện bài viết. Dàn bài sẽ giúp bạn kiểm tra xem bài viết của bạn có thống nhất và mạch lạc không. Dàn bài cũng giúp bạn pha t hiện chỗ cần điều chỉnh và sửa chữa cho phù hợp với tư tưởng, mục tiêu, mục đích cần đạt được trong bài khảo
luận của bạn .
Sau đây là những gợi ý để bạn sắp xếp một dàn bài:
(1) Gạch đầu dòng những mục lớn, làm nổi bật ý nghĩa cơ bản
của tiêu đề hay mục chính của đề tài.
(2) Đọc lại tư liệu xem có chỏi ý với nhau không, rồi bạn chỉnh
sửa lại đầu dòng theo thứ tự cần thiết.
(3)Tìm mối quan hệ giữa các ý tưởng rồi gộp lại theo những đe mục, từ quan
trọng đến không quan trọng. Sau đó sử dụng phương pháp suy luận và loại trừ để đảm bảo thứ tự đó là đúng. Việc nối kết các ý tưởng có liên quan là cơ sở làm cho bài viết của bạn thành công.
(4) Các tiểu mục phải xoay quanh câu luận đề và phản ảnh những luận cứ của bạn nhằm chứng minh cho luận đề.
(5) Ý tưởng trong các tiểu mục phải liên quan chặt chẽ với nhau và được đặt ở những vị trí hợp lý.
(6) Trong quá trình nghiên cứu và khám phá, bạn cần sẵn sàng thay đổi, chỉnh sửa các tiểu đề của dàn bài để có được có một dàn bài hoàn chỉnh, mạch lạc, phản ảnh đúng ý tư ởng của toàn bài viết.
(7) Bạn có thể để dàn bài một vài ngày trong quên lã ng để dòng suy nghĩ được kiểm chứng và sau đó xem lại ý nào không thích hợp, ý nào cần được mở rộng thêm . Bạn đừng nản lòng bởi những thay đổi trong dàn bài , cũng đừng quá cầu toàn về một bản thảo nháp. Trong tiến trình viết, dàn bài của bạn sẽ được điều chỉnh cho đến khi bạn hài lòng với một dàn bài hiệu quả.
4. Các Loại Dàn Bài
Dàn bài là sườn của một bài viết, liệt kê những điểm lớn mà người viết sẽ bàn đến. Bạn có thể sử dụng dàn bài đơn giản hay dàn bài chi tiết.
Dàn bài đơn giản là cách hữu ích để tổ chức hệ thống tư duy của người nghiên cứu và viết bài, bởi vì bạn có thể thấy được những gì bạn cần phải bàn đến một cách tổng quát trên một dàn bài đơn giản.
Dàn bài chi tiết là dàn bài được bổ sung nhiều thông tin hơn một dàn bài đơn giản. Vì được mở rộng và phân thành những đề mục nhỏ nên dàn bài này sẽ giúp bạn tạo nên một sơ đồ phác thảo cho bài viết.
Mẫu 1: Dàn bài đơn giản
Ví dụ:
Câu luận đề: Thuốc lá gây ra nhiều tác hại cho con người.
I. Các tác hại về sức khỏe.
A. Gây nên bệnh phổi
B. Gây bệnh về tuần hoàn
II. Các tác hại về an toàn.
A. Làm hỏng của cải
B. Gây nên hỏa hoạn
III. Các tác hại về vệ sinh
A. Làm bẩn tài sản
B. Gây ô nhiễm không khí
IV. Kết luận
Mẫu 2: Dàn bài chi tiết
Dàn bài này được mở rộng từ dàn bài đơn giản trên . Chú ý rằng các tiểu đề là những câu hoàn chỉnh.
Ví dụ:
Câu luận đề: Thuốc lá gây ra nhiều tác hại cho con người.
I. Thuốc lá gây nguy hại cho sức khỏe của công chúng.
A. Hút thuốc lá có thể dẫn đến những nguy hại nghiêm trọng đối với
người không hút thuốc.
1. Hút thuốc gây ra bệnh phổi.
a. Bệnh ung thư phổi
b. Bệnh khí thủng
2. Hút thuốc gây bệnh về hệ tuần hoàn cho người không hút thuốc.
a. Bệnh đột quỵ.
b. Bệnh tim
B. Hút thuốc lá làm ảnh hưởng đến sức khỏe và là tác nhân gây bệnh.
1. Làm trầm trọng thêm những dị ứng của người không hút thuốc.
2. Gây viêm phổi kinh niên
3. Gây bệnh đau đầu kinh niên
II. Hút thuốc lá gây nên những vấn đề về an toàn.
A. Tàn thuốc làm hỏng tài sản
B. Gây hỏa hoạn
III. Hút thuốc lá gây ô nhiễm môi trường.
A. Làm bẩn tài sản
B. Gây ô nhiễm không khí
IV. Kết luận
A. Hút thuốc lá gây hại cho sức khỏe nên phải bị cấm nơi công cộng.
B. Hút thuốc lá gây nên những vấn đề về an toàn, nên cần ngăn cấm sử dụng.
B. Hút thuốc lá gây ô nhiễm môi trường sống nên cần giáo dục người dân
trước mối nguy hiểm này.
5 . Dàn Bài Bài Khảo Luận Môn Học
Dàn bài khảo luận môn học hay khóa luận (term paper) của bạn sẽ triển khai một cách tự nhiên theo kiểu mẫu sắp xếp bạn chọn. Chẳng hạn, nếu bạn chọn kiểu mẫu so sánh đối chiếu hay nguyên nhân và hậu quả, dàn bài của bạn sẽ có hai phần chính. Nếu bạn chọn kiểu mẫu trình tự thời gian, không gian, hay phân tích, dàn bài của bạn sẽ gồm nhiều phần chính. Sau khi bạn đã xác định được những phần chính của dàn bài, bạn thêm những chi tiết vào từng phần để hình thành một dàn bài chi tiết hơn.
Các tiểu đề trong dàn bài
Bạn có thể trình bày các tiết mục hay tiểu đề trong dàn bài theo hình thức cụm từ (topic outline) hay câu (sentence outline).
Nếu theo cụm từ, những tiểu đề là những chữ hay nhóm chữ, cụm từ. Đó không phải là một câu trọn vẹn. Những tiểu đề cần phải cân xứng nhau, nghĩa là có cùng hình thức văn phạm giống nhau. Nếu bạn dùng danh từ cho tiểu đề thì tất cả đều phải dùng danh từ cho thống nhất.
Bạn cũng có thể viết mỗi tiểu đề của dàn bài thành những câu trọn vẹn. Dĩ nhiên bạn phải giữ tiểu đề của từng phần luôn tương xứng nhau (cùng loại từ, cùng loại ý tưởng, cùng cách đặt câu...).
Dàn bài theo hình thức cụm từ (topic outline)
Ví dụ:
Phong Trào Hội Thánh Bản Xứ Từ Năm 1927 Đến 1941
I. Tình hình tại Việt Nam
II. Đại hội đồng Tổng Liên Hội Hội Thánh Tin Lành Việt Nam năm 1927
III. Bản điều lệ năm 1928
IV. Tổ chức của Hội Thánh Tin Lành Việt Nam
1. Hội thánh địa phương
2. Địa hạt
3. Đại hội đồng Tổng Liên Hội và thành phần lãnh đạo
V. Liên hệ giữa hội thánh và nhà nước
VI. Chính sách hội thánh bản xứ của Hội Thánh Tin Lành Việt Nam
1. Những nguyên tắc của Hội Thánh bản xứ
2. Tự túc
3. Tự trị
VII. Thực hiện chính sách Hội Thánh bản xứ
1. Tự túc
2. Tự trị
3. Tự truyền giáo
Dàn bài theo hình thức câu (sentence outline)
Ví dụ:
Những Ứng Dụng Mới Cho Khoa Châm Cứu
(Câu luận đề)
Châm cứu, một hình thức điều trị của Phương Đông, đang lấy lại vị trí giữa những cách điều trị
mới nhất của thế giới.
(Dẫn nhập)
I. Vài nét đại cương về châm cứu
A. Khoa châm cứu có từ thời cổ đại Trung Hoa .
B. Khoa châm cứu đã được sử dụng ở Đông Phương.
C. Bởi định kiến khoa châm cứu không được phổ biến ở phương Tây.
(Thân bài)
II. Phương pháp điều trị của khoa châm cứu hiện đại đang được nghiên cứu.
A. Ưu điểm của khoa châm cứu đang được khám phá.
B. Khuyết điểm của khoa châm cứu cần được nghiên cứu.
(Kết luận)
III. Phương pháp châm cứu hiện đại cần được thừa nhận va lượng giá đúng đắn trong
ngành y khoa hiện đại.
Cách đánh số thứ tự các phần của dàn bài
Bạn có thể dùng chữ - hay ký tự (A, B, C,...) hoặc số thập phân (1, 2, 3,...) để đánh số thứ tự
các phần của dàn bài.
Cách dùng ký tự
I. Những lợi điểm trong tính cách của người phụ nữ
A. Lý do thứ nhất
1. Phụ nữ rất nhạy bén về tình cảm
a.
b.
c.
2. Phụ nữ rất giàu trí tưởng tượng
a.
b.
B. Lý do thứ hai
II. Những nhược điểm trong tính cách của người phụ nữ
Cách dùng số thập phân
1. Những lợi điểm trong tính cách của người phụ nữ
1.1. Lý do thứ nhất
1.1.1 Phụ nữ rất nhạy bén về tình cảm
1.1.1.1
1.1.1.2
1.1.1.3
1.1.2 Phụ nữ rất giàu tưởng tượng
1.1.2.1
1.1.2.2
1.2. Lý do thứ hai
1.2.1. . . . . . . . . .
2. Những nhược điểm trong tính cách của người phụ nữ
Những điều cần nhớ khi khai triển một dàn bài
• Một bài khảo cứu hoàn chỉnh không nên có hơn 4 hay 5 tiêu đề, nói cách
khác, bạn không nên có nhiều hơn 4 hay 5 chữ số La Mã trong dàn bài của bạn, vì như thế sẽ làm mờ nhạt những điểm chính của bạn.
• Sự phân chia dàn bài phải phù hợp với sự phân chia các đoạn hay những tiêu đề nhỏ trong
vòng những phân đoạn.
• Sự phân chia dàn bài và những chi tiết bạn muốn thêm vào phải phù hợp với câu phát biểu luận đề của bạn. Nếu chúng không tương đương bạn phải điều chỉnh hoặc là câu phát biểu luận đề của bạn hay là dàn bài của bạn.
6 . Dàn Bài Bài Luận Văn Hay Luận Án Tốt Nghiệp
Đối với bài khảo luận hay luận án tốt nghiệp (thesis/ dissertation) chương trình Cao Học, bạn dùng hình thức theo qui định của trường để ghi dàn bài (mục lục) và các tiểu đề trong bài viết. Xin xem mẫu khảo luận tốt nghiệp (Chương VI) để biết cách ghi mục lục và cách ghi các tiểu đề trong phần phụ lục. Đây là mẫu khảo luận tốt nghiệp của chương trình Cao Học chứ không phải là bài mẫu cho một bài khảo luận cuối khóa hay
khóa luận (term paper).
0 nhận xét:
Đăng nhận xét